Ước tính có khoảng 5-10% nhiễm HBV (vi rút viêm gan B) xảy ra cho thai nhi trong tử cung do vi rút xâm nhập qua gai rau bị tổn thương. Trên thực tế vẫn có khoảng 10-20% trẻ sinh ra từ mẹ có HBsAg dương tính vẫn bị nhiễm HBV sau khi sinh mặc dù đã được tiêm vắc xin viêm gan B và HBIG (Globulin huyết thanh kháng vi rút viêm gan B). Lây truyền HBV trong quá trình chuyển dạ và khi đẻ là nguyên nhân phổ biến trong cơ chế lây truyền HBV từ mẹ sang con.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo tất cả trẻ em nên được tiêm vắc xin phòng viêm gan B, đối với trẻ em ở khu vực có tỷ lệ lây truyền vi rút viêm gan B cao từ mẹ sang con nên tiêm vắc xin càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh bao gồm một mũi viêm gan B sơ sinh ngay trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, ít nhất 2 mũi vắc xin viêm gan B nhắc lại, lý tưởng nhất là 3 mũi thông qua chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ. Các bà mẹ mắc viêm gan vi rút B mạn tính vẫn được khuyến khích cho con bú nếu trẻ được tiêm phòng trong vòng 24 giờ đầu sau sinh.
Chương trình tiêm chủng mở rộng của Việt Nam đã bắt đầu triển khai tiêm vắc xin viêm gan B từ năm 1997, đến năm 2003 được bao phủ cho trẻ em dưới 1 tuổi trên toàn quốc (khoảng 1,5 triệu trẻ em hàng năm) và từ năm 2006 áp dụng lịch tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ. Tỷ lệ tiêm vắc xin viêm gan B 3 liều đạt được trên 90% trong thời gian từ 2003-2006. Để mở rộng độ bao phủ liều vắc xin viêm gan B sau sinh, Bộ Y tế đã chỉ đạo yêu cầu các cơ sở có phòng đẻ thực hiện tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ trong 24 giờ đầu sau sinh. Tư vấn cũng được lồng ghép với các nội dung chăm sóc sức khỏe trước sinh cho phụ nữ mang thai. Chương trình tiêm chủng mở rộng đã triển khai tiêm vắc xin viêm gan B và liều vắc xin cho sơ sinh trên toàn quốc với 100% số huyện từ năm 2003. Tỷ lệ tiêm viêm gan B mũi 3 đạt trung bình trên 94% giai đoạn 2014-2017, tỷ lệ tiêm chủng vắc xin viêm gan B trong 24 giờ sau sinh cũng đang tăng dần, đến cuối 2017 đạt mức 76,6%.
Tuy vậy, tỷ lệ tiêm chủng vắc xin viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh không đồng đều ở các địa phương. Tỷ lệ tiêm cao chỉ tập trung chủ yếu ở khu vực thành thị, một số tỉnh, thành phố tỷ lệ vẫn thấp (<50%). Tiêm kháng huyết thanh viêm gan B cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm vi rút viêm gan B và điều trị thuốc kháng vi rút cho phụ nữ có tải lượng vi rút viêm gan B là can thiệp hiệu quả nhưng chưa được đưa vào Hướng dẫn quốc gia về điều trị viêm gan B tại các cơ sở y tế. Hơn nữa, hiện giá thành của huyết thanh còn cao, vượt khả năng chi trả của người bệnh.
Xét nghiệm vi rút viêm gan B cho phụ nữ trước sinh đã được triển khai tại nhiều bệnh viện tuyến trung ương và tỉnh. Tuy nhiên, việc xét nghiệm sàng lọc vi rút viêm gan B cho phụ nữ mang thai chưa được coi là xét nghiệm thường quy trong gói chăm sóc trước sinh cũng như chưa có những hướng dẫn của Bộ Y tế về việc kiểm soát nhiễm vi rút viêm gan B cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Việc khám sàng lọc viêm gan B cho phụ nữ mang thai hầu hết chưa được thực hiện ở các bệnh viện tuyến tỉnh và huyện. Các hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi rút B tại Việt Nam còn mang tính riêng lẻ, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, cũng như chưa có sự điều phối tổng thể để lồng ghép các hoạt động.
Trong Kế hoạch hành động quốc gia tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030 do Bộ Y tế ban hành đã đặt ra mục tiêu đảm bảo người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em được tiếp cận với các dịch vụ, can thiệp loại từ lây truyền HIV, giang mai và viêm gan B từ mẹ sang còn một cách liên tục và có chất lượng. Chỉ tiêu giai đoạn 2018-2020, tỷ lệ phụ nữ đẻ được xét nghiệm sàng lọc viêm gan B trong thời kỳ mang thai ≥ 50%, đạt > 70% giai đoạn 2021-2025, ≥ giai đoạn 2026-2030; tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc viêm gan B được điều trị ≥ 50%, đạt ≥ 70% giai đoạn 2021-2025, ≥ 95% giai đoạn 2026-2030; tỷ lệ trẻ sơ sinh được tiêm vắc xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu đạt ít nhất 80%, giai đoạn 2021-2025 là 85% và giai đoạn 2026-2030 là 90%; tỷ lệ trẻ dưới 1 tuổi được tiêm đủ 3 mũi vắc xin viêm gan B ít nhất 95%, giai đoạn 2021-2025 và giai đoạn 2026-2030 là 98%.
D.T