Đây là chủ đề Ngày Thế giới không khói thuốc lá năm 2025 do Tổ chức Y tế Thế giới lựa chọn, với mục tiêu nhằm phơi bày chiến thuật của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới trong việc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm thuốc lá không có hại để mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là trong giới trẻ. Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các nước cùng chung tay thực hiện Chiến dịch truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2025 vì một tương lai khỏe mạnh hơn.

Sử dụng thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới đã và đang phải đối mặt. Mỗi năm trên toàn thế giới hơn 8 triệu ca tử vong, trong đó có khoảng 1,3 triệu ca tử vong là do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá thụ động.

Tại Việt Nam, theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100.000 ca tử mỗi năm. Trong đó 84.500 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động. Việc sử dụng thuốc lá đang gây ra gánh nặng nghiêm trọng và ngày càng gia tăng về bệnh tật và tử vong sớm, cũng như chi phí y tế. Thiệt hại kinh tế do thuốc lá ước tính là 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm (tương đương 1,14% GDP). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu của nam giới trưởng thành tại Việt Nam đang tuy có giảm nhưng vẫn còn ở mức cao (41,1% - điều tra STEPS - WHO 2021). Đối với thuốc lá điện tử, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành (15 tuổi trở lên) năm 2015 là 0,2% (GATS 2015), năm 2020 là 3,6% (PGATS 2020). Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cao nhất tập trung ở nhóm tuổi 15-24 (7,3%) sau đó là các nhóm tuổi 25 - 44 tuổi (3,2%), 45 - 64 tuổi (1,4%) (PGATS 2020).

Tại Hà Nội, theo báo cáo điều tra thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên trên địa bàn thành phố năm 2024 cho thấy: tỷ lệ sử dụng thuốc lá là 15,6%, trong đó nam giới hút thuốc chiếm tỷ lệ cao hơn là 31,1%; nữ giới là 0,1%. Tỷ lệ đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) hiện đang hút thuốc hàng ngày là 11,2%; thỉnh thoảng là 4,4%. Tỷ lệ ĐTNC hiện đang sử dụng ít nhất một loại thuốc lá bất kỳ là 11,4%, trong đó thuốc lá điếu là 9% chủ yếu là thuốc lá nhà máy, thuốc lào là 5,5%. Trong số những người hút thuốc hàng ngày, trung bình các đối tượng hút 1,5 điếu/ngày, tuổi trung bình bắt đầu hút thuốc của các đối tượng là 18,9 tuổi.

Có 72,1% ĐTNC đã từng nghe về thuốc lá điện tử, trong đó có 2,8% đối tượng đã từng sử dụng và 1,1% đối tượng đang sử dụng thuốc lá điện tử. Có 3,6% ĐTNC đã từng nghe về thuốc lá nung nóng, trong đó có 0,2% đối tượng đã từng sử dụng và 0,04% đang sử dụng thuốc lá nung nóng.

Tỷ lệ đối tượng có phơi nhiễm với khói thuốc trong nhà là 44,9%, nơi làm việc là 25,1%, tại quán bar, vũ trường nhà hàng là cao nhất (73,7%), phơi nhiễm khói thuốc tại cơ sở y tế là 16,4%...

Phần lớn ĐTNC không quan tâm đến việc bỏ thuốc (43,1%), chỉ có 6,1% có dự định bỏ thuốc vào tháng sau. Trong số các đối tượng hiện đang hút thuốc, có 35,4% đối tượng cố gắng bỏ thuốc trong 12 tháng qua. Đa số ĐTNC đều tự cố gắng bỏ thuốc mà không cần sự hỗ trợ nào (lên đến 39,9%). Lý do bỏ thuốc mà ĐTNC lựa chọn nhiều nhất là hút thuốc có hại cho sức khỏe, lên đến 73,3,8%...

Với chủ đề ngày Thế giới không khói thuốc lá năm 2025 “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”, Tổ chức Y tế Thế giới nhấn mạnh: Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2025 là dịp để phơi bày các cách thức mà các tập đoàn thuốc lá trên thế giới sử dụng để quảng bá, tiếp thị các sản phẩm gây nghiện cũng như chỉ rõ các chiêu thức quảng cáo sai sự thật, lừa dối mọi người, làm cho các sản phẩm thuốc lá trở nên hấp dẫn hơn, đặc biệt là đối với trẻ em và thanh thiếu niên.

Nicotine và các sản phẩm thuốc lá gây nghiện rất nguy hiểm cho sức khỏe nhưng luôn được các tập đoàn thuốc lá trên thế giới tìm cách để thu hút mọi người sử dụng. Không có bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào và không có mức độ tiếp xúc nào đối với thuốc lá được coi là an toàn cho sức khoẻ bao gồm cả thuốc lào, xì gà, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá tự cuốn, thuốc lá tẩu và các sản phẩm thuốc lá không khói. Thuốc lá, thuốc lá mới và các sản phẩm chứa nicotin rất có hại cho sức khỏe thậm chí gây tử vong cho cả người hút và người không hút nhưng thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc. Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, các sản phẩm này có thể làm suy yếu nghiêm trọng sự phát triển não bộ.

Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra một số bằng chứng về các tuyên bố gây hiều lầm về tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ của các tập đoàn thuốc lá trên toàn cầu, cũng như một số tuyên bố của các tập đoàn thuốc lá gây hiểu lầm và sự thật như: tuyên bố: “Ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khoẻ cộng đồng”; “Các công ty thuốc lá đang tuân thủ các quy định cấm quảng cáo, tiếp thị sản phẩm”; “Ngành công nghiệp thuốc lá đã thực hiện trách nhiệm xã hội (CSR) của doanh nghiệp và mang lại hiệu quả cho cộng đồng”; “sản phẩm thuốc lá nung nóng (IQOS) chỉ dành cho người lớn và giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường”...

Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi các quốc gia thúc đẩy thực thi Điều 5.3 của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) của WHO để bảo vệ các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá. Theo dõi, giám sát chặt chẽ các hoạt động quảng cáo của ngành công nghiệp thuốc lá; kiểm soát chặt chẽ và ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong việc xây dựng các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá. Không hợp tác, không nhận tài trợ của các công ty sản xuất, kinh doanh thuốc lá dưới mọi hình thức. Thực hiện các chính sách phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả.

Thông điệp tuyên truyền Ngày Thế giới không khói thuốc lá 31/5/2025:

Thông điệp về tác hại của thuốc lá

1. Sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam.

2. Sử dụng thuốc lá gây tổn thất 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, cao gấp 5 lần số thu từ thuế thuốc lá.

3. Sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây tốn tiền và phải trả giá bằng sức khoẻ.

4. Sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây tổn thương phổi, tim và não, đặc biệt là ở người trẻ.

5. Hãy bỏ thuốc lá để làm tấm gương tốt cho các con của bạn.

6. Bỏ thuốc lá ngay hôm nay vì sức khoẻ của bạn và những người thân yêu.

7. Hút shisha cũng có hại như sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác.

Thông điệp về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

1. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không phải sản phẩm giúp cai thuốc lá điếu thông thường.

2. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chứa hóa chất độc hại như các hoá chất có trong khói xe ô tô, thuốc trừ sâu.

3. Nicotine trong thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm suy yếu sự phát triển não bộ trẻ em.

4. Tuân thủ quy định cấm sử dụng, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân.

5. Cấm sử dụng, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội)

6. Thanh niên Việt Nam tuân thủ quy định cấm sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

7.  Thanh niên Việt Nam nói không với  thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Thông điệp về tăng thuế thuốc lá

1. Tăng thuế thuốc lá cao giúp đạt mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc

2. Tăng thuế thuốc lá cao giúp ngăn ngừa trẻ em hút thuốc

3. Thuế thuốc lá cần đạt ít nhất 75% trên giá bán lẻ để giúp giảm số người hút thuốc (Tổ chức Y tế thế giới)

Mai Trang